رادیوگرافی دیجیتال دندان را می توان به طرق داخلی (داخل دهانی) یا خارجی (خارج دهانی) انجام داد. اشعه ایکس داخلی که متداول ترین نوع رادیوگرافی دندان است، جزئیات بسیار خوبی را ارائه می دهد و برای تشخیص پوسیدگی ها، بررسی وضعیت مشکلات در حال پیشرفت دندان ها و نظارت بر سلامت دندان ها و استخوان ها استفاده می شود.
اشعه ایکس خارج دهانی کمتر برای مشاهده جزئیات داخلی دندانها و مشکلات منحصر به فرد آنها استفاده می شوند. آنها معمولا برای تشخیص دندانهای به هم چسبیده و تحت فشار، کنترل شرایط رشد فک و شناسایی مشکلات احتمالی بین دندانها، فکین و مفاصل گیجگاهی فکی TMJ یا سایر استخوانهای صورت مورد استفاده قرار می گیرند.
انواع اشعه ایکس داخل عبارتند از:
–Bitewing X-rays یا اشعه ایکس بایت وینگ
اشعه ایکس بایت وینگ به این صورت است که فیلم داخل دهان بیمار گذاشته می شود و بیمار فیلم را با کمک زبان یا ابزار کمکی در محل مورد نظر نگه می دارد و سپس دستگاه پرتو را به فیلم می تاباند. فیلم این سیستم از نوع خودظهور است و به وسیله مایع مخصوصی که داخل بسته فیلم تعبیه شده فیلم ظاهر می شود. تصویر گرفته شده از این نوع رادیوگرافی جزئیات دندانهای بالا و پایین در یک ناحیه از دهان را نشان می دهد. هر بایت وینگ تعدادی دندان ها را از تاج آنها تا حدود سطح استخوان پشتیبان آنها نشان می دهد.
اشعه ایکس بایت وینگ برای تشخیص پوسیدگی بین دندان ها و تغییرات در تراکم استخوان ناشی از بیماری های لثه و همچنین برای تعیین تناسب میان روکشهای دندان ها یا ترمیم آنها و تطابق لبه های دندان های پر شده استفاده می شود. این روش نیمه دیجیتال است و محدودیت هایی نیز دارد.
–X-rays rvg اشعه ایکس آر وی جی
تکنولوژی رادیوگرافی آرویجی rvg کمی شبیه بایت وینگ اما بسیار پیشرفته تر از آن است. اشعه ایکس آرویجی rvg به این صورت است که به جای فیلم وسیله الکترونیکی ثابتی دارد که به همراه روکشهای پلاستیکی یکبار مصرف داخل دهان بیمار و پشت دندانها گذاشته می شود. تصویر دندانها از طریق این ابزار به سیستم پردازش دیجیتال و مانیتور برای مشاهده منتقل می شود و کلیه فرایند آن به صورت دیجیتال انجام می شود. تصویر گرفته شده از این نوع رادیوگرافی هم جزئیات دندانهای بالا و پایین در یک ناحیه از دهان را نشان می دهد. هر آرویجی rvg تعدادی دندان ها را از تاج آنها تا حدود سطح استخوان پشتیبان آنها نشان می دهد.
مزیت های این نوع تکنولوژی نسبت به بایت وینگ صرفه جویی در زمان و نیز هزینه های مربوط به فیلم است. ضمن اینکه کیفیت تصویری بسیار بالایی دارد و دارای قابلیت های زوم، تغییر نور و کنتراست تصویر در مانیتور است که به دندانپزشک در تشخیص، بسیار کمک می کند.
– Periapical (limited) X-rays اشعه ایکس پریاپیکال
اشعه ایکس پری اپیکال کل دندان را از تاج آن تا فراتر از نوک ریشه و تا استخوان پشتیبان آن در یک ناحیه از فک فوقانی یا تحتانی نشان می دهد. از اشعه ایکس پری اپیکال برای تشخیص ساختار ریشه و ناهنجاری های ساختار استخوان اطراف استفاده می شود. اشعه ایکس پری اپیکال همچنین برای نشان دادن تحلیل استخوان در اطراف هر دندان، در درمان شرایطی مانند پریودنتال، بیماری لثه پیشرفته و تشخیص ضایعات اندودنتیک (آبسه) کاربرد دارد.
– Panoramic (Panorex) X-rays اشعه ایکس (پانورکس):
اشعه ایکس پانوراما (پانورکس) که به دستگاهی احتیاج دارد که به دور سر بچرخد، کل دهان از جمله تمام دندانهای قوس فوقانی و تحتانی را در یک تصویر نشان می دهد. از اشعه ایکس پانوراما برای برنامه ریزی درمان ایمپلنت های دندانی، تشخیص دندان های عقل، مشکلات فک، تشخیص تومورهای استخوانی و کیست استفاده می شود. فیلم های پانوراما همچنین در پزشکی قانونی برای شناسایی اجساد غیرقابل تشخیص پس از آتش سوزی، تصادفات یا سایر حوادث نیز استفاده می شوند. به این نوع گرافی اصطلاحا عکس opg نیز گفته می شود.
– Cephalometric projections تصویربرداری سفالومتریک
تصویربرداری سفالومتریک، که کل سر را نشان می دهد، در معاینه دندان ها در رابطه با فک و مقطع عرضی سر بیمار کمک می کند. ارتودنتیست ها که متخصص هم تراز کردن و مرتب کردن دندانها هستند، از تصویربرداری های سفالومتریک برای تهیه طرح درمانی خود استفاده می کنند.
مزیت محیط زیستی:
- رادیوگرافی های دیجیتال دندانپزشکی، فرآیند پردازش شیمیایی و دفع مواد زاید خطرناک و فویل سرب را از بین می برد و بدین ترتیب یک جایگزین “سبزتر” و سازگار با محیط زیست ارائه می دهد.
- رادیوگرافی دیجیتال را می توان با ایمیل یا cd یا دیگر روشهای انتقال داده به راحتی به سایر دندانپزشکان منتقل کرد، یا به صورت عکس چاپ شده برای دندانپزشکان و متخصصان دیگر ارسال کرد.
مزیت ایمنی بیشتر:
- -صفحات حسگرهای دیجیتال و صفحاتPSP (فسفر قابل فشرده سازی) نسبت به اشعه ایکس حساس هستند و نسبت به فیلم به میزان ۵۰ تا ۸۰ درصد کمتر اشعه نیاز دارند. این فناوری به اصلALARA (کمتری مقداری که به طور منطقی قابل دستیابی باشد) پایبند است، که باعث افزایش ایمنی فرد در برابر اشعه می شود.
- ویژگی های رادیوگرافی دیجیتال، از جمله کنتراست، تغییر رنگ آمیزی، سه بعدی سازی، وضوح، زوم و غیره، در تشخیص و تفسیر وضعیت به دندانپزشک و نیز به آموزش بیمار کمک می کنند. تصاویر دیجیتالی قسمتهای مشکل دار می توانند به راحتی و بدون اتلاف وقت در کنار صندلی بیمار به مانیتور منتقل و بهبود داده شوند.
- تصاویر دیجیتال دندانپزشکی را می توان به راحتی در پرونده های الکترونیکی بیمار ذخیره کرد و سریعاً به صورت الکترونیکی به شرکت های بیمه ارسال کرد یا به دندانپزشکان دیگران یا مشاوران ارجاع داد. این کار اغلب اختلال در روند درمان را از بین برده یا کاهش می دهد و سبب بازپرداخت سریع تر هزینه بیمه های دندانپزشکی می شود.
مشکلات رادیوگرافی دندانپزشکی دیجیتال
هزینه های راه اندازی رادیوگرافی دیجیتال برای دندانپزشکان گران است، که تخمین های محافظه کارانه از 35.000.000 تومان برای سیستم سنسور سیمی (بدون احتساب هزینه کامپیوترها، نرم افزارها و سخت افزارهای اضافی مانند سرورها) و هزینه برای یک سیستم بدون سیم از 100.000.000 تومان متغیر است، البته بدون احتساب هزینه های تعمیر، نگهداری و سرویس های دیگر.
همچنین اکثر سیستم ها بیش از یک سنسور دارند و هزینه دیگری نیز برای تبدیل سوابق قدیمی به دیجیتال وجود دارد.
ضمن این که پیاده سازی رادیوگرافی دیجیتال در مطب های دندانپزشکی نیاز به آموزش های مخصوص دارد که باید بطور دوره ای بروزرسانی شود.
سایر مشکلات رادیوگرافی دیجیتال شامل موارد زیر است:
اندازه سنسور: برخی از سنسورهای سیستم مستقیم ضخیم تر و حجیم تر از فیلم های دندانی هستند و باعث ناراحتی بیمار می شوند، به خصوص برای آنهایی که در معرض بیماری های لثه هستند. سنسورهای دیجیتال از فیلم های استاندارد کوچکتر هستند، بنابراین تصویر مناطق کمتری را نشان می دهند.
شکنندگی: صفحات PSP ضخیم تر از صفحات فیلم هستند. صفحات PSP بیشتر در معرض آسیب در برابر خم شدن هستند و اغلب نیاز به تعویض های مکرر دارند و بسیار گران هستند.
کنترل میکروبی: اکثر سنسورهای دیجیتال و صفحه های PSP نمی توانند ضدعفونی شوند و بنابراین نیاز به روکش های پلاستیکی محافظتی یکبار مصرف دارند که باید برای هر بیمار تعویض شود تا از انتقال آلودگی، بیماری و عفونت جلوگیری گردد.
آموزش ویژه
دندانپزشکان، متخصصان بهداشت دهان و دندان، دستیاران دندانپزشکی و رادیولوژیستهای دهان، فک و صورت قادر هستند بعد از گذراندن آموزشهای ویژه، با رادیوگرافی دیجیتال کار کنند. الزامات آموزش رادیوگرافی برای پرسنل مطب دندانپزشکی غالباً متفاوت به نسبت پرسنل پرتونگاری پزشکی دقیق تر است و در قوانین مطب های دندانپزشکی اغلب کشورها یافت می شود.
ضروریات آموزشی مورد نیاز شامل موارد زیر است:
به روز رسانی ایمنی دوره ای و فراهم بودن و آموزش تجهیزات لوازم و فنون جدید، روشهای کنترل میکروبی و آموزش مداوم در استفاده صحیح و بی خطر از تجهیزات پرتویی.
ملاحظات ایمنی
با وجود این که میزان قرار گرفتن در معرض پرتونگاری با رادیوگرافی دیجیتال کم است، هیچ کس نباید بیش از حد لازم اشعه بیشتری دریافت کند. پیش بندهای محافظ سربی و یقه های تیروئید باید بخصوص برای خانم های باردار، زنان در سن باروری و کودکان استفاده شود. اگرچه بیشتر بیماران و پزشکان تا به پایان رسیدن بارداری تصمیم به تعویق در رادیوگرافی می گیرند، اما برای زنان باردار بی خطر است که تا چهار بار رادیوگرافی دیجیتال در هر مراجعه به مطب داشته باشند. در شرایط اضطراری برای خانم های باردار هیچ نگرانی ای درباره در معرض اشعه ایکس دستگاه دیجیتال قرار گرفتن وجود ندارد. اقدامات احتیاطی مانند استفاده از «پیش بندهای سرب دولایه» قرار گرفتن در معرض رادیوگرافی را بینهایت کاهش می دهد. زنانی که در حال شیردهی هستند یا سعی در بارداری دارند، نیازی به تعویق در پرتوهای ایکس ندارند.
سخن آخر
مزایای رادیوگرافی دیجیتال دندانپزشکی در مقایسه با اشعه ایکس دندانپزشکی سنتی و آنالوگ قدیمی شامل موارد زیر است:
- رادیوگرافی های دیجیتال مناطق پنهان کوچکی از پوسیدگی بین دندانها یا زیر ترمیم های موجود، عفونت های استخوانی، بیماری های لثه (پریودنتال)، آبسه ها یا کیست ها، ناهنجاری های رشدی و تومورهایی را نشان می دهد که به تنها با معاینه چشمی دندانپزشکی قابل تشخیص نیست.
- رادیوگرافی های دیجیتال را می توان فوراً در هر مانیتور کامپیوتر مشاهده کرد و برای افزایش کنتراست و جزئیات با آپشنهای تنظیمات تغییراتی ایجاد نموده و بدون افت کیفیت بصورت الکترونیکی به متخصصان منتقل کرد.
- تشخیص زود هنگام و درمان به موقع مشکلات دندانپزشکی می تواند باعث صرفه جویی در وقت و پول و نیز احساس درد و ناراحتی کمتر شود.
- فناوری ذخیره سازی میکرو دیجیتال امکان ذخیره سازی بیشتر حجم زیادی از داده ها را در درایوهای کوچک و صرفه جویی در فضا را فراهم می کند.
دنتال گارانتی ارائه دهنده تجهیزات دندانپزشکی مورد نیاز شما می باشد، جهت دریافت مشاوره رایگان با کارشناسان ما در واحد فروش تماس بگیرید.
