دندانپزشکی مدرن بدون تجهیزات پیشرفته عملاً امکان پذیر نیست. یکی از مهم ترین این تجهیزات، ساکشن دندانپزشکی است که به عنوان یار همیشگی دندانپزشک در تمام مراحل درمانی حضور دارد. از ساده ترین فرآیندها مثل جرم گیری و ترمیم تا درمان های پیچیده ای مانند جراحی یا روت کانال، دستگاه ساکشن وظیفه دارد بزاق، خون، ذرات ناشی از تراش دندان و مایعات شست وشو را از دهان بیمار خارج کند. اما یکی از پرسش های مهمی که هم بیماران و هم دندانپزشکان تازه کار مطرح می کنند، این است که آیا ساکشن دندانپزشکی یکبار مصرف است؟ این سؤال به دلیل اهمیت بالای بهداشت و کنترل عفونت در مطب ها اهمیت زیادی دارد. چرا که هر وسیله ای که با بزاق و خون بیمار در تماس است، در صورت عدم رعایت اصول استریل یا استفاده نادرست، می تواند منبع انتقال بیماری های عفونی باشد.
ساکشن دندانپزشکی چیست و چه کاربردی دارد؟
ساکشن در دندانپزشکی به دستگاهی گفته می شود که با ایجاد فشار منفی، مایعات و ترشحات داخل دهان را جمع آوری می کند. وجود این دستگاه نه تنها به تمیزی محیط درمان کمک می کند، بلکه دید دندانپزشک را نیز بهبود می بخشد.
کاربردهای اصلی ساکشن دندانپزشکی عبارت اند از:
- خارج کردن بزاق و خون برای جلوگیری از پر شدن دهان بیمار
- فراهم کردن دید بهتر برای دندانپزشک در حین کار
- جلوگیری از ورود مایعات یا ذرات به مجاری تنفسی بیمار
- کاهش ریسک عفونت و افزایش بهداشت محیط درمان
- افزایش آسایش بیمار به ویژه در جراحی ها و درمان های طولانی

ساکشن دندانپزشکی چیست و چه کاربردی دارد؟
انواع ساکشن دندانپزشکی (یکبار مصرف و دائمی)
برای پاسخ دقیق به آیا ساکشن دندانپزشکی یکبار مصرف است؟ ابتدا باید انواع ساکشن را بشناسیم. ساکشن ها بر اساس قدرت مکش، کاربرد و نحوه ی استفاده، دسته بندی های مختلفی دارند.
ساکشن بزاق کش (Saliva Ejector)
یکی از انواع ساکشن دندانپزشکی، ساکشن های بزاق کش است. این ساکشن بسیار کاربردی بوده و در موارد مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. این مدل قدرت مکش کمتری دارد و بیشتر برای جمع آوری بزاق و مایعات سبک استفاده می شود. بزاق کش ها اغلب به صورت تیوب های پلاستیکی کوچک و یکبار مصرف هستند.
ساکشن جراحی (High Volume Evacuator) :
ساکشن جراحی یکی دیگر از انواع این ساکشن ها می باشد. دارای قدرت مکش بالا برای جمع آوری خون و ذرات در هنگام جراحی یا تراش دندان. سر این ساکشن ها معمولاً یکبار مصرف است اما بدنه و لوله های اصلی دائمی هستند.
ساکشن برقی (Portable Suction)
ساکشن برقی دستگاه های مستقل و قابل حملی هستند که در مطب های کوچک کاربرد دارند. قسمت موتور و مخزن دائمی است، اما سر ساکشن باید یکبار مصرف باشد.
ساکشن مرکزی (Central Suction System)
یکی از انواع ساکشن ها، ساکشن مرکزی می باشد که بسیار کاربردی بوده و پر طرفدار است. در کلینیک های بزرگ استفاده می شود. سیستم موتورخانه و لوله کشی دائمی است اما سر ساکشن ها یکبار مصرف یا نیازمند استریل پس از هر بیمار هستند.
آیا ساکشن دندانپزشکی یکبار مصرف است؟ بررسی دقیق
در پاسخ به سوال آیا ساکشن دندانپزشکی یکبار مصرف است؟ باید بگوییم که خیر، این چنین نیست. در کل دستگاه ساکشن یکبار مصرف نیست، بلکه بخشی از آن ها یکبار مصرف محسوب می شود.
- بخش های یکبار مصرف: سر ساکشن ها (بزاق کش، جراحی) که به طور مستقیم وارد دهان بیمار می شوند، باید بعد از هر بیمار تعویض شوند. این قسمت از دستگاه های ساکشن، بخش های یکبار مصرف دستگاه می باشند.
- بخش های دائمی: برخی از قسمت های این دستگاه دائمی هستند. موتور، لوله ها، مخزن و سیستم فیلتراسیون دائمی هستند اما باید به طور مرتب شست وشو و ضدعفونی شوند.
به همین دلیل، در پاسخ به سؤال “آیا ساکشن دندانپزشکی یکبار مصرف است؟ باید گفت بخش هایی که تماس مستقیم با بزاق و خون دارند یکبار مصرف اندو بخش های اصلی و موتور دستگاه یکبار مصرف نیستند.
مزایا و معایب استفاده از ساکشن یکبار مصرف و دائمی
دستگاه ساکشن یکبار مصرف و دستگاه های ساکشن دائمی نظیر ساکشن یوول از نظر های مختلف با هم متفاوت هستند. هر یک از این دستگاه ها مزایای زیادی داشته و در کنار آن با معایبی نیز همراه است. برای شناخت بیش تر این دو دستگاه، خوب است که با مزایا و معایب هر یک از آن ها بیش تر آشنا شویم.
مزایای ساکشن یکبار مصرف
استفاده از دستگاه ساکشن یکبار مصرف می تواند مزایای زیادی داشته باشد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- رعایت کامل اصول بهداشتی
- کاهش احتمال انتقال بیماری های عفونی
- بی نیاز از استریل سازی های پیچیده
- راحتی و صرفه جویی در زمان
معایب ساکشن یکبار مصرف
استفاده از دستگاه ساکشن یکبار مصرف در کنار مزایایی که دارد، ممکن است با معایبی نیز همراه باشد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- افزایش هزینه های مصرفی
- تولید حجم بالایی از زباله های پزشکی
- اثر منفی بر محیط زیست
مزایای ساکشن دائمی
استفاده از دستگاه ساکشن دائمی مزیت های زیادی دارد که به شرح زیر می باشند:
- کاهش هزینه های خرید مصرفی
- طول عمر بالا و استفاده طولانی مدت
- مناسب کلینیک های بزرگ با حجم کاری بالا
معایب ساکشن دائمی
دستگاه ساکشن دائمی ممکن است با محدودیت ها و معایبی نیز همراه باشد که عبارتند از:
- نیازمند شست وشو و استریل دقیق بعد از هر بیمار
- در صورت سهل انگاری، خطر انتقال بیماری وجود دارد
- هزینه تعمیر و نگهداری بالاتر

مزایا و معایب استفاده از ساکشن یکبار مصرف و دائمی
نکات بهداشتی و ایمنی در استفاده از ساکشن
بهداشت در دندانپزشکی موضوعی حیاتی است. برای استفاده ایمن از ساکشن، رعایت موارد زیر ضروری است:
- استفاده از سر ساکشن یکبار مصرف: بعد از هر بیمار باید تعویض شود.
- ضدعفونی مداوم قطعات دائمی: لوله ها و مخازن باید با مواد مناسب ضدعفونی شوند.
- استفاده از فیلترها: در سیستم های مرکزی، فیلترهای مخصوص مانع از انتشار ذرات آلوده می شوند.
- دفع اصولی زباله های پزشکی: سر ساکشن های مصرف شده باید در محفظه های زباله عفونی قرار گیرند.
جدول مقایسه بهداشت در ساکشن ها
| نوع ساکشن |
بخش یکبار مصرف |
بخش دائمی |
ریسک انتقال عفونت |
| بزاق کش |
سر ساکشن پلاستیکی |
ندارد |
پایین |
| جراحی |
سر ساکشن فلزی یا پلاستیکی |
لوله و موتور |
متوسط |
| برقی |
سر ساکشن |
موتور و مخزن |
متوسط |
| مرکزی |
سر ساکشن |
لوله کشی و موتورخانه |
پایین (با رعایت ضدعفونی) |
سخن پایانی
ساکشن دندانپزشکی ترکیبی از قطعات یکبار مصرف و دائمی است. بدیهی است که سر ساکشن ها که تماس مستقیم با دهان بیمار دارند باید حتماً یکبار مصرف باشند یا پس از هر بار استفاده استریل شوند. بخش های اصلی مانند موتور، لوله ها و سیستم فیلتراسیون دائمی هستند اما نیاز به نظافت و ضدعفونی مداوم دارند. بنابراین پاسخ نهایی به آیا ساکشن دندانپزشکی یکبار مصرف است؟ این است که خیر، کل دستگاه یکبار مصرف نیست اما برای رعایت بهداشت، استفاده از سر ساکشن های یکبار مصرف ضروری است. انتخاب میان دائمی یا یکبار مصرف بودن بخش ها به سیاست کلینیک، حجم کاری و اهمیت کنترل عفونت بستگی دارد. به منظور خرید مدل های مختلف این دستگاه می توانید از امکان خرید اقساطی تجهیزات دندانپزشکی فروشگاه ما استفاده کنید.
سوالات متداول در مورد آیا ساکشن دندانپزشکی یکبار مصرف است؟
- آیا می توان سر ساکشن های پلاستیکی را استریل و دوباره استفاده کرد؟
خیر. این کار از نظر بهداشتی توصیه نمی شود زیرا پلاستیک پس از استریل تغییر شکل می دهد و خطر انتقال بیماری وجود دارد.
- در ساکشن مرکزی کدام بخش ها یکبار مصرف هستند؟
در ساکشن مرکزی هم مانند سایر مدل ها، سر ساکشن یکبار مصرف است. بخش های موتور و لوله کشی دائمی بوده و باید ضدعفونی شوند.
- استفاده از ساکشن یکبار مصرف چه مزیتی دارد؟
مهم ترین مزیت، کاهش کامل ریسک انتقال عفونت میان بیماران و صرفه جویی در زمان پرسنل برای استریل سازی است.
- آیا هزینه استفاده از ساکشن یکبار مصرف زیاد است؟
بله، اما این هزینه در مقایسه با تضمین سلامت بیماران و پیشگیری از عفونت های خطرناک توجیه پذیر است.